ကယန်းကခေါင်း၏ ရိုးရာဘဝ ပုံရိပ်များ
ကယန်းကခေါင်း(ပဒေါင်) လူမျိုးများအကြောင်း
ကယန်းလူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကရင်နီ (ကယား) လူမျိုးစုကြီး၏ အခွဲတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကယန်း ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြပြီး ပဒေါောင် (Padaung) ဆိုသည်မှာ ရှမ်းဘာသာစကားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သော အမည်ဖြစ်ပြီး အချို့က ထိုအသုံးအနှုန်းကို မနှစ်မြို့ကြပါ။ သူတို့သည် သူတို့၏ ထူးခြားသော လည်ပင်းတွင် ကြေးခွေများ ဝတ်ဆင်သည့် ဓလေ့ကြောင့် ကမ္ဘာကျော် လူသိများကြ၏။
၁။ ထင်ရှားသော ယဉ်ကျေးမှု - လည်ပင်းကြေးခွေ
ကယန်းအမျိုးသမီးများ၏ အထင်ရှားဆုံး ယဉ်ကျေးမှုမှာ လည်ပင်းတွင် ကြေးနီခွေများ အဆင့်ဆင့် ဝတ်ဆင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဘာကြောင့် ဝတ်ဆင်ကြသလဲ။ အလှအပအတွက်- ရှေးယခင်က လည်တိုင်ရှည်လျားခြင်းကို အလှတရားတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ မျိုးနွယ်စု၏ အမှတ်အသား: ၎င်းသည် ကယန်းလူမျိုးဖြစ်ကြောင်း ခွဲခြားသိမြင်စေသော အမှတ်အသားတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ရှေးအယူအဆ- တောထဲတွင် ကျားများ အကိုက်မခံရစေရန် ကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ရှေးလူကြီးများက ယုံကြည်ခဲ့ကြသည် (ဒဏ္ဍာရီဆန်သော အဆိုတစ်ခုဖြစ်သည်)။ လည်ပင်းရှည်စေခြင်း မဟုတ်ပါ။ အများစု ထင်မြင်ကြသလို ကြေးခွေများက လည်ပင်းအရိုးကို ဆွဲဆန့်ရှည်စေခြင်း မဟုတ်ပါ။ ကြေးခွေ၏ အလေးချိန်ကြောင့် ပခုံးရိုး (ညှပ်ရိုး) နှင့် နံရိုးများကို အောက်သို့ ဖိနှိပ်ထားသဖြင့် လည်ပင်:အမှန်တကယ်ထက် ပိုရှည်လျားနေသယောင် ထင်ရခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ် အခြေအနေ- ယခုအခါတွင် ကြေးခွေဝတ်ဆင်ခြင်းသည် မိန်းကလေးတိုင်းအတွက် မဖြစ်မနေ မဟုတ်တော့ဘဲ တစ်ဦးချင်း၏ သဘောဆန္ဒအတိုင်းသာ ဝတ်ဆင်ကြတော့သည်။ လူငယ်မျိုးဆက်သစ်များတွင် ဝတ်ဆင်မှု နည်းပါးလာပါသည်။
၂။ နေထိုင်ရာဒေသနှင့် လူနေမှုဘဝ
နေထိုင်ရာဒေသ- ကယန်းလူမျိုးများသည် အဓိကအားဖြင့် ကယားပြည်နယ် (လွိုင်ကော်၊ ဒီမောဆို) နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း (ဖယ်ခုံ) ဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင်လည်း ကယန်းရွာများအဖြစ် သီးသန့်နေထိုင်ကြသည်။ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း- သူတို့၏ အဓိကလုပ်ငန်းမှာ တောင်ယာစိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ရိုးရာ ရက်ကန်းရက်ခြင်း၊ လက်မှုပညာဖြင့် အမှတ်တရပစ္စည်းများ ပြုလုပ်ရောင်းချခြင်းလည်း လုပ်ကိုင်ကြသည်။
၃။ ရိုးရာဝတ်စုံ
အမျိုးသမီး- အဖြူရောင် (သို့) သဘာဝချည်အရောင် လက်တိုအင်္ကျီ၊ အနက်ရောင် (သို့) အရောင်ရင့် ဒူးဖုံးစကတ်ကို ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ခြေထောက်တွင်လည်း ကြေးခွေ သို့မဟုတ် အဝတ်စများဖြင့် အလှဆင်ကြသည်။ ခေါင်းတွင် အရောင်အသွေးစုံလင်သော ခေါင်းပေါင်းကို ပေါင်းလေ့ရှိသည်။ အမျိုးသား- ရိုးရှင်းသော အင်္ကျီလက်တိုနှင့် ဘောင်းဘီပွကို ဝတ်ဆင်ကြသည်။၄။ ဘာသာရေးနှင့် ပွဲတော်များ
ဘာသာရေး- ရှေးယခင်က နတ်ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု (Animism) ရှိကြသော်လည်း ယခုအခါ ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ကိုးကွယ်သူ အများအပြားရှိလာကြသည်။ ကေ့ထိန်ဘိုး (Kay Htein Bo)ပွဲတော်- ကယန်းလူမျိုးများ၏ အရေးကြီးဆုံးနှင့် အစည်ကားဆုံး ပွဲတော်ဖြစ်သည်။ နှစ်သစ်ကူးအထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ကျင်းပပြီး စိုက်ပျိုးရေး ဖြစ်ထွန်းအောင်မြင်ရန်နှင့် ကောင်းကျိုးချမ်းသာများ ရရှိရန်အတွက် ကမ္ဘာမြေကို ဖန်ဆင်းပေးသောနတ်အား ပူဇော်ပသသော ပွဲတော်ဖြစ်ပါသည်။